ผงเข้าตา
         คำพังเพยคำนี้โบราณหมายถึงตัวของผู้พูดเอง คือ ผงเข้าตาตนเอง เขี่ยไม่ได้ ต้องให้ผู้อื่นช่วยเขี่ยให้” ซึ่งมีความหมายของสำนวนว่า “เมื่อปัญหาหรือความเดือดร้อนเกิดแก่ผู้อื่นช่วยแก้ไขให้เขาได้ แต่เมื่อเกิดกับตนเองกลับแก้ไขไม่ได้”


ผู้ดีเดินตรอง ขี้ครอกเดินถนน
         สำนวนนี้มีความหมายที่ขยายความตรงข้ามกันทั้งสิ้น ผู้ดีคือผู้ที่เพียงพร้อมด้วยคุณสมบัติถูกยกย่องให้มีหน้าตาอยู่ในสังคมชั้นสูง ส่วนขี้ครอกนั้นก็คือ ขี้ข้าซึ่งถือว่าเป็นคนชั้นต่ำ ผู้ดีเดินตรอกขี้ครอกเดินถนนก็คือ คนดีสู้คนเลวไม่ได้ต้องหลบจากถนนไปเดินในตรอกแคบๆ เช่น “คนดีชอบถ่อมตน คนชั่วชอบอวดตน หรือคนฉลาดชอบอวดโง่ คนโง่ชอบอวดฉลาด” ก็ได้


ผู้ดีแปดสาแหรก
         โบราณให้คำอธิบายคำว่าผู้ดี (แปดสาแหรก) ไว้ว่า ผู้ที่สืบทอดต้นวงศ์สกุลของสายบิดา (ปู่ย่า 4 ชั้น) สายมารดา (ตายาย 4 ชั้น) เป็นการสืบทอดที่ถือว่ามากันหลายช่วงอายุคนที่แสดงท่าผู้ดีแปดสาแหรกคือ คนที่แสดงอาการกรีดกรายเอาอย่างผู้ดี (ทั้งๆ ที่เป็นขี้ข้า)


ผีซ้ำด้ำพลอย
         โบราณอธิบายคำในสำนวนนี้ว่า ด้ำ คือผีเรือน ส่วนผีนั้นคือผีธรรมดาทั่วไปที่เรียกกันว่า พวกสัมภเวสี ความหมายของสำนวนนี้หมายถึงว่า เมื่อพลาดพลั้งไปแล้ว (เหมือนถูกผีกระทำเอา) ก็ยังมาถูกพวกเดียวกันซ้ำเติมอีก (เหมือนโดนผีเรือนซ้ำเข้าไปอีก) นั่นเอง


ผัวหาบเมียคอน
         โบราณนำชีวิตของผัวเมียที่มีความขยันขันแข็งมาเป็นสำนวนคำพังเพยเพื่อเป็นเครื่องเตือนใจของคน ซึ่งขออธิบายความเพิ่มเติมเพื่อความเข้าใจสักเล็กน้อย “หาบ” คือการที่ใช้ไม้คานสอดกับหูกระบุงหรือตะกร้า หรือกระจาด สองข้างใช้บ่าหาบไป “คอน” คือการใช้ไม้ หรือไม้คานสอดหูกระจาด กระบุง หรือตะกร้า เพียงใบเดียวพาดบ่า บางสำนวนใช้คำว่า “ชายหาบ หญิงคอน” หรืออาจจะเป็น “ผัวหาบ เมียกระเดียด (ใช้กระจาดค้ำที่สะเอวด้วยมือข้างใดข้างหนึ่ง) อย่างละครร้องเรื่อง “มะเทิ่ง เม้ยเจิง” ก็ได้ ในที่นี้โบราณหมายความว่า ช่วยกันทำมาหากินทั้งผัวทั้งเมีย
ผัดวันประกันพรุ่ง
         โบราณนำคำว่า “ผัดวัน” ที่มหายถึงการขอเลื่อนเวลา หรือเลื่อนวัน “ประกันพรุ่ง” คือการรับว่าพรุ่งนี้จะสำเร็จ (ซึ่งบางทีก็ไม่เสร็จ) มาเป็นคำบอกถึงเรื่องของคนที่พูดจาไม่อยู่กับร่องกับรอย เจรจาให้หมดไปวันๆ หรือพูดแบบขอไปที ว่าเป็นคนผัดวันประกันพรุ่ง คือชอบเลื่อนเวลาออกไปครั้งแล้ว ครั้งเล่าจนน่าเบื่อ และทำให้หมดความเชื่อถือในคำพูด


ผักชีโรยหน้า
         โบราณนำวิธีจัดอาหารมาเป็นเครื่องสอนใจคน คือเอา “ผักชี” ซึ่งเป็นผักใช้สำหรับโรยหน้าแต่งสีสันให้อาหารน่ากิน (บางชนิดมีกลิ่นหอม) มาใช้พูดถึงการกระทำของคนที่ชอบทำงานแบบเร่งรัดให้เสร็จๆ ให้เห็นเพียงฉาบฉวย หรือการทำดีพอเอาหน้าเท่านั้น