ประเพณีและพิธีกรรมทำขวัญเดือน (โกนผมไฟ)

         พิธีทำขวัญเดือน หรือ ที่เรียกว่า โกนผมไฟจะทำเมื่อทารกคลอดออกมาจากครรภ์มารดาครบ 1 เดือน ในพิธีการสวดมนต์เย็นก่อนวันฤกษ์ 1 วัน รุ่งเช้าจะเป็นการเลี้ยงพระ ผู้เป็นประธานจะแตะน้ำในสังข์ลงบนศีรษะของเด็ก แล้วหยิบมีดขึ้นแตะผมเด็กพอเป็นพิธีว่าโกน ขณะนั้นพระจะสวดชยันโตฯ และมีวงมโหรีประโคมเป็นการอวยพร

         เมื่อโกนผมเด็กเรียบร้อยแล้ว พราหมณ์จะทำพิธีอาบน้ำเด็ก โดยนำน้ำพระพุทธมนต์และน้ำอุ่นมาผสมกันในอ่างและนำเด็กลงจุ่มพอเป็นพิธีแล้วส่งเด็กให้ผู้อุ้มซึ่งอาจจะเป็นย่าหรือยาย พราหมณ์จะทำขวัญตามพิธีของพราหมณ์ เพื่อเป็นการปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายออกจากตัวเด็กและเสริมความเป็นมงคล เมื่อเสร็จสิ้นพิธีแล้วก็จะเป็นพิธีเอาเด็กลงอู่ โดยการที่พราหมณ์จะเป็นผู้จัดเตรียม ที่นอนเด็กในเปล และเอาของที่จัดไว้ให้เด็ก วางตามขอบเปลใต้เบาะ ใต้หมอน จากนั้นนำแมวเลี้ยงที่สะอาด มีสร้อยที่คออุ้มลงในเปลแล้วอุ้มออก การที่เอาแมวลงเปลก่อนนั้นก็มีความเชื่อว่าเด็กจะได้เลี้ยงง่ายเหมือนแมว หลังจากนั้น พราหมณ์ก็จะอุ้มเด็กมาลงนอนในเปลแล้วเห่กล่อมตามแบบภาษาพราหมณ์ เป็นอันว่าเสร็จพิธี

         พิธีการทำขวัญเดือนหรือโกนผมไฟ จะจัดเป็นงานใหญ่โตประกอบพิธีเต็มรูปแบบหรือจะทำแบบรวบรัดก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับฐานะของบิดา มารดา และกำลังทรัพย์ ถ้าต้องการกระทำพิธีแบบรวบรัดก็สามารถทำได้โดยใช้ด้ายสายสิญจน์ผูกข้อมือเด็ก เรียกมิ่งขวัญ แล้วทำพิธีโกนผมตามฐานะของตนเองเท่านั้นก็เป็นการเพียงพอ